Shoppen, partyen, werken, hiken, partyen, repeat

Ik kreeg commentaar dat ik al een tijdje niks meer had laten horen (anderhalve week volgens mij), dus het wordt maar weer eens tijd voor een verhaaltje!

Vorig weekend hadden we het afscheidsfeestje van Amy en Dawn, en omdat we dat niet wilden missen zijn we een weekendje in Kampala gebleven. Zaterdag zijn we gaan shoppen, want ik miste het te erg.. Shoppen viel alleen een beetje tegen. Het is ondenkbaar, maar op het moment zit ik in een land waar ze geen H&M hebben. Ik wist niet dat zo’n land bestond. Vandaar dat we in plaats daarvan naar Owino market zijn gegaan. Dat was een ervaring. Overdekt, supersmal, honderden kraampjes, moddervloer en heel veel Oegandezen die ‘muzungu’ ‘baby’ en ‘sister’ naar je roepen in de hoop dat je naar hun groenten, kleding, schoenen, tassen, riemen, etc. komt kijken. Het was een beetje too much en ze schatten onze schoenmaat ook continu verkeerd in bij de schoenenkraampjes met cheap all stars, dus uiteindelijk hebben we het opgegeven en zijn we naar de rustige african craft market bij national theatre gegaan. Hier verkopen ze allemaal mooie handgemaakte souveniertjes. Ik heb een ‘no problem’ voor mijn zus gekocht (bij thuiskomst zal ze zien wat dat is) en wat ideeën opgedaan voor wat ik voor de rest van mijn familie en vrienden ga kopen, als ik wat meer geld bij me heb.

’s Avonds hadden we een geweldig feestje met Oegandezen, Kenyanen en Engelsen eerst bij Amy en Dawn in het appartement en later met zijn 22en in een matatu naar Bubbles, waar we nog tot laat gebleven zijn. Het was de volgende dag de bedoeling dat we naar Mpigi en Mpanga forest zouden gaan, maar het regende (dat schijnt een zondags iets te zijn) en we hadden niet veel geslapen dus zijn we lui thuis gebleven en hebben we uiteindelijk nog met Amy en Dawn wat gegeten in café Java’s.

Daarna begon mijn week in het ziekenhuis weer, en omdat ik het veel te druk vond bij de low risk labour ward, ben ik een weekje eerder naar de high risk labour ward in new mulago gegaan. Dat is een stuk heftiger. Ik was voorbereid op het moeders en babies verliezen doordat ze niet de zelfde middelen en materialen als wij hebben, maar waar ik niet op voorbereid was, was het gevoel dat de artsen totaal geen verantwoordelijkheid nemen om hun patiënten te helpen. Het lijkt alsof ze zo gewend zijn dat mensen sterven, dat ze niet het gevoel hebben dat ze hun uiterste best moeten doen om dat te voorkomen. Daarnaast speelt ook het geloof een grote rol, dus als iemand sterft, dan is dat gods wil, ook al had het voorkomen kunnen worden.
Voorbeeld 1: ik stond op de admission suite, de kleine ruimte met 5 bedden waar alle moeders eerst beoordeeld worden of ze naar de 1st stage labour ward moeten om te bevallen, naar Maternal Fetal Medicine moeten totdat hun weeën en ontsluiting verder gevorderd is, of naar Pre eclampsia toxemia side, een soort high care voor moeders met complicaties als (pré)eclampsie (zwangerschapsvergiftiging) of te vroege weeën. Één moeder die ik gezien had, begon de bevalling te vroeg van, uitgerekend was ze pas 28 weken zwanger. Ze moest dus naar PET side, maar omdat de verpleegsters druk waren zei ik dat ik haar wel zou brengen. Kom ik daar aan: complete chaos. 8 volle bedden, 3 matrassen op de grond met nog eens 12 moeders op die matrassen, waarvan sommige duidelijk aan het bevallen, 2 verpleegsters en 2 verpleegkundige studenten die allemaal met een bevalling bezig waren, geen artsen. Ik had niemand aan wie ik mijn moeder kon overdragen, terwijl ze medicijnen nodig had asap. Toen heb ik geprobeerd zelf de medicijnen te geven, maar ik kon geen ader voor het infuus vinden en niet alle medicijnen waren beschikbaar. Dus toen maar een arts gehaald terwijl een Oegandese med-student zou proberen een infuus te prikken en toen ik terug kwam een kwartier later, was het kind al ter wereld gekomen. Heel klein, maar het ademde in ieder geval. Vervolgens deden ze er een uur over om het kind naar special care te krijgen, waar ik me ook weer ontzettend over opwindde, maar achteraf hoorde ik dat special care niet zo special is. Ze hebben geen couveuses, ze beademen kindjes nog geen eens, dus het maakt niet zo veel uit waar het kind is, het moet toch zelfstandig ademen en blijven ademen. Toen ik later vroeg aan een arts waarom er geen arts op de PET side stond, zei deze dat de arts de rondes had gemaakt en daarna vertrokken was, omdat ze vond dat ze genoeg gedaan had, ondanks dat de evening shift er nog niet was. Gelukkig zijn bij lange na niet alle artsen zo, maar iedereen vind het wel heel normaal.
Voorbeeld 2: ’s ochtends kwam ik weer op de admission suite, lagen daar 5 moeders en geen arts te bekennen. Na eventjes wachten besloot ik dan maar vast zelf naar de moeders te kijken en dingen te doen als bloeddruk meten, want dat wist ik zeker dat ik goed genoeg zou kunnen doen en beoordelen. Kom ik bij één moeder, hangt de navelstreng eruit. Nog nooit eerder gezien en misschien ooit heel lang geleden iets over gelezen, maar ik wist in ieder geval heel zeker dat dit niet goed was. Ik meteen een arts halen, deze komt op haar gemak mee lopen en als we bij de moeder zijn zegt ze: ‘voel eens’. Dus ik trek handschoenen aan en voel aan de navelstreng, is die ijskoud en zonder pulsaties. Bleek later dat die moeder ergens ’s nachts was binnen gebracht met een cord prolaps en dat ze toen geen pulsaties meer aan de navelstreng voelden, dus konden concluderen dat het kindje gestorven was en vervolgens hebben ze haar daar uren alleen in de admission suite laten liggen. Ze sprak geen Engels, maar ik kreeg het idee dat ze haar nog geen eens verteld hadden dat haar kind gestorven was. Ik ben een tijdje bij haar gebleven en ben tussen het andere moeders door beoordelen telkens even bij haar langs gegaan. Later is ze naar de first stage labour ward gebracht waar ze moest bevallen van haar dode kindje. Aan het eind van de dag liep ik over de gang en toen klampte ze me aan en zei ze tegen de man die naast haar stond ‘it was her’ en bedankte ze me uitgebreid. Ik was nogal overrompeld, maar wel fijn om te merken hoe alleen een paar keer iemands hand vasthouden tijdens één van de ergste momenten uit hun leven zoveel kan betekenen voor iemand. En zoals een arts later tegen me zei: at least the mother is alive and well.
Ik kan na één week nog wel doorgaan met een heel hoop voorbeelden, en na nog 7 weken hier zullen er nog veel voorbeelden volgen, maar ik denk dat jullie het idee snappen. Ik denk dat het allerbelangrijkste hier niet middelen of materiaal is, maar opleiding. Er staan nu een stuk of 40 Oegandese studenten op mijn afdeling, die in 2x 5 weken alles moeten leren over gynaecologie en obstetrie, terwijl ze bijna niks kunnen doen omdat ze gewoon met te veel zijn en er te weinig artsen zijn om ze dingen te leren en feedback te geven over wat ze doen. Na de 5-jarige opleiding geneeskunde doen ze hun internship van één jaar, waarbij ze bijvoorbeeld zelfstandig de admission suite runnen, na 10 weken ervaring in gynaecologie. Niemand die controleert of die moeder echt een keizersnede nodig heeft, of 2 cm ontsluiting en dus nog niet klaar voor de bevalling, of pré term labour en dus medicatie voor de ontwikkeling van de longen van de foetus, en dus leren ze niks bij.

Na mijn heftige week op de admission suite had ik dit weekend behoefte aan wat ontspanning en ontsnappen uit Kampala. Daarom zijn we dit weekend wel naar Mpigi en Mpanga forest gegaan. We hadden Violet, een Oegandees meisje meegenomen en zijn met de matatu naar het ecotourism centre gegaan. Vervolgens zijn we met de gids naar Mpambire gegaan, beroemd door de handgemaakte trommels. Daar hebben we wat souvenir shopping gedaan en een lunch van lokaal voedsel gegeten. Daarna zijn we weer terug de jungle in gegaan, voor een hike naar de swamp. De gids vertelde nog even doodleuk dat er een kans was dat we een zwarte mamba zouden zien, want die kwam hier, hoewel zeldzaam (hij had hem in 4 maanden 3x gezien), voor. Fijn, daar ben ik al bang voor sinds ik Going Solo van Roald Dahl gelezen heb. Ze hadden wel antiserum, maar dat lag in het kamp en aangezien het gif je in een half uur kan doden, was het niet zeker of je het op tijd zou krijgen. Ik heb de gids op het hart gedrukt dat hij de volgende keer het antiserum misschien mee moest nemen... Gelukkig hebben we geen zwarte mamba’s gezien, helaas ook geen aapjes die daar voor komen. Marieke heeft nog wel een flying squirrel gezien, maar Arnée, Violet en ik kwamen niet verder dan een heel hoop prachtige vlinders en een paar miljoenenpoten. We hebben ons nog even als George in the Jungle gedragen door aan een liaan te slingeren (ik kwam alleen niet zo ver met mijn lack of upper body strength) en ons verwonderd over de grote van de Giant Fig Tree (niet zo groot vergeleken met General Sherman) en daarna de hele lange tocht terug in de matatu gewaagd, waar we met zijn vijven naast elkaar zaten op 3 stoelen en er een kip tussen onze benen door liep. ’s Avonds heb ik Arnée maar helaas Marieke niet zo ver gekregen dat we op stap gingen, met Baker, Nasa, Nicole en Violet. Eerst loungen bij MishMash (mooiste bar die ik ooit van mijn leven gezien heb, terwijl een biertje minder dan 1,50 is) en daarna weer dansen bij Bubbles (met malibu cola voor 1,75, I’m loving it). En nu is het weer zondag en zijn we aan het debaten of we naar de hockey wedstrijd met de Nederlandse ambassadeur gaan, of Now You See Me met popcorn gaan kijken. We plannen niks, TIA.

Weeraba!